Það eru aldrei réttu mennirnir
sem fá vonda samvisku.
Erich Maria Remarque
Það kann að vera að bera í bakkafullan lækinn að skrifa enn einn aldarpistilinn en ég hef mér það til málsbóta að sneiða hjá núlldeilunni enda skiptir eitt ár afar litlu til eða frá á þessum tímamótum. Enn fremur finnst mér ýmsir hafa verið full borubrattir eftir þá tuttugustu og reyndar læðst að mér sá grunur að enn einu sinni ætli menn að koma sér hjá því að læra af reynslunni. Satt er það að við Íslendingar höfum fleytt rjómann ofan af flestu því sem til heilla horfir í nútímanum og aldrei hefur fólk í þessu landi haft meira handa í milli eða fleiri möguleika til að afla sér lífsgæða.
En mikið vill meira og stutt í ágirndina og græðgina, þessa eðlisþætti mannskepnunnar, sem leitt hefur yfir hana meiri hörmungar en allar náttúruhamfarir samanlagðar. Hrokinn fylgir velgengninni eins og skugginn og ýmislegt bendir til þess við aldahvörf að ýmiss konar fordómar og virðingarleysi gagnvart öðrum þjóðum og kynstofnum lifi og dafni í okkar vel upplýsta fjölmiðlaþjóðfélagi.
Til þess að nefna dæmi þykist ég hafa orðið þess var að Arabar og Islam eigi ekki upp á pallborðið hjá æði mörgum Íslendingum. Hryðjuverkamenn og Arabar eru nánast nefndir í sömu andránni. Hæðst er að menningu þeirra, trúarbrögðum og tilbeiðslusiðum og það fer ekki milli mála að þeir eru vondu kallarnir sem sífellt eru að áreita vel menntað og snyrtilegt fólk á Vesturlöndum.
Nú nefni ég ekki Islam vegna þess að ég hafi kynnt mér sérstaklega þann menningarheim eða þjóðfélagsaðstæður. Um það veit ég átakanlega fátt. En það veit ég þó að ekki voru það Arabar eða Islam sem stóðu fyrir hræðilegustu grimmdarverkum og villimannlegasta viðbjóði sem nokkurn tíma hefur dunið yfir mannkynið, og er þó af ýmsu stórkostlegu að taka í þeim efnum. Nei, það voru frændur okkar, vinir og bandamenn í Evrópu sem tóku það að sér á öldinni sem nú er til umræðu.
Ekki ætla ég að réttlæta hryðjuverk á saklausu fólki, gíslatöku, flugvélarán og önnur óhæfuverk en heldur blikna þau nú í samanburðinum við heimsstyrjaldirnar tvær. Það er blátt áfram grátbroslegt til þess að vita að Vesturlandabúar telji sig þess umkomna að kenna Aröbum mannasiði eða hneykslast á mannréttindabrotum í Kína. Ekki efa ég það að ýmislegt megi bæta mannréttindi hjá þeim þar eystra en ef ætti að útbúa einhvern mælikvarða á mannréttindabrot er ég ansi hræddur um að við eigum metið hér í vestri.
Er hægt að hugsa sér glæpsamlegra mannréttindabrot en það að reka miljónir ungra manna miskunnarlaust út á vígvöllinn þar sem þeir eru sprengdir í tættlur eða höggnir í spað? Fallbyssufóður var það kallað! Hver skyldi hafa fundið upp þetta skelfilega orð?
Margir þessara ungu manna voru reyndar ekkert annað en óharðnaðir unglingar sem rændir voru lífi sínu þegar það var um það bil að hefjast. Þeir fengu aldrei notið ásta með stúlkunni sinni né sáu lítinn handlegg teygja sig í átt til pabba síns.
Og mæðurnar. Skyldi þeim hafa fundist brotin á sér mannréttindi? Satt að segja hef ég aldrei heyrt heimskulegri spurningu. Það þarf ekki að vera móðir til þess að vita upp á hár hvernig þeim hlýtur að hafa liðið með syni sína á vígvellinum, bíðandi dag og nótt eftir bréfi eða upphringingu.
Ég er að tala um fyrri heimsstyrjöldina sem flestir virðast nú vera búnir að gleyma. Að minnsta kosti hef ég ekki heyrt þess getið í allri umræðunni undanfarið um bætta sagnfræðikennslu í skólum að til standi að taka upp það námsefni.
Eitt af því sem ég verð forsjóninni ævinlega þakklátur fyrir er að ég skyldi álpast til þess á unga aldri að lesa bókina TÍÐINDALAUST Á VESTURVÍGSTÖÐVUNUM eftir Remarque. Það er besta og reyndar eina uppfræðslan sem ég hef fengið í sagnfræði um dagana og er ég þó ekki alveg óskólagenginn.
Það er auðvitað ekki nokkur lífsins leið að gera sér í hugarlund allar þær þjáningar og þann viðurstyggilega hrylling sem ungu hermennirnir þurftu að ganga í gegnum áður en þeir létu lífið fyrir föðurlandið. Því fyrir feðraveldið og hina illu arfleifð drápgirninnar, sem kennd er við karlmennsku, létu þeir lífið. En sá gamli í neðra má góður heita ef hann hefur í pokahorninu eitthvert skæðara helvíti en það sem geisaði á vígvöllum Evrópu í byrjun þeirrar aldar sem sumir kenna við framfarir. Og þó ég hafi aðeins fengið pappírsþefinn af því, hefur mér sem betur fer aldrei tekist að gleyma þeim fnyk síðan, svo er snilli höfundarins fyrir að þakka.
Ég held það væri engin goðgá þótt einum áfanga í fyrirhugaðri sagnfræðiskor framhaldsskólanna yrði spandérað á Heimsstyrjöldina miklu. Styrjöldina sem var svo voðaleg að hún átti að binda enda á öll stríð og var þess vegna talin réttlætanleg þrátt fyrir allt. En meira að segja þeir sem taldir eru fákunnandi í sagnfræði vita hvernig fór um sjóferð þá, enda Hitler og hans menn litríkari en svo að hægt sé að gleyma þeim í snarhasti. Og sama má reyndar einnig segja um þá Churchill og Stalín.
Ef ungt fólk á Íslandi fengi tækifæri til þess að kynna sér þetta tímabil af einhverju viti, til dæmis með því að fara í hópferðir til meginlandsins og krjúpa við legsteina þessara ungu manna sem úthelltu blóði sínu í moldina nauðugir, þá væri kannski einhver von til þess að við gætum sett hlutina í rétt samhengi og komist að því hverjir hinir raunverulegu óvinir mannkynsins eru.
Því óvininn er ekki að finna í þeldökkum manni sem leggst í duftið seint og snemma og tilbiður sinn Allah. Hlutlæg söguskoðun segir okkur að versti óvinur okkar allra sé hinn drifhvíti Vesturlandabúi með tæki sín og tól og ef hann snýr sér ekki að því hið bráðasta að lækna geðveiluna sem hrjáir hann mun hann áður en langt um líður hitta sjálfan sig fyrir og það verður örugglega meiri happadagur fyrir kóngulærnar en mannkynið.